هدف از روشنایی پارکینگ، فراهم سازی فضایی ایمن برای عبور و مرور استفاده کنندگان و کاستن از شدت جرم و جنایت می باشد. روشنایی، هم برای عابران و هم برای رانندگان وسیله نقلیه لازم است.لذا باید شرایط دیدن واضح برای عابران فراهم شود و نباید هیچ منطقه تاریکی در پارکینگ وجود داشته باشد.رانندگان نیز برای جابجایی راحت تر وسیله نقلیه خود در محیط و پارک کردن آن به مقدار روشنایی های استاندارد نیاز دارند.
پارامترهایی نظیر اندازه و ابعاد پارکینگ،نوع سازه،موقعیت مکانی و نحوه دسترسی آن، همه مواردی هستند که باید با توجه به آن ها روشنایی های مختلف مورد نیاز را انتخاب کرد.در نقاط ورودی و خروجی پارکینگ، دارای بیشترین کنتراست (قرارگرفتن تیرگی و روشنی در کنار یکدیگر) بین کف پارکینگ و دیواره ها می باشد و در اینگونه موارد استفاده از لامپ های تک رنگ (به عنوان مثال سدیم کم فشار) توصیه نمی شود زیرا نور حاصل از این ها امکان شناسایی رنگ ها را نمی دهد.
در قسمت های پرداخت هزینه و ریافت کارت ورود و خروج نیز باید طیف رنگی نور متناسب با محیط انتخاب شود و میزان شدت نور نیز کافی باشد تا هم تشخیص پول راحت تر باشد و هم از وقوع جرم جلوگیری شود. راه های دسترسی عابران پیاده به پارکینگ ها نیز باید از مقررات روشنایی مناسبی برخوردار باشند. در جایی که نورپردازی پارکینگ در مجاورت سیگنال های چهت یابی فرودگاه ها ، راه آهن یا سایر سیستم های حمل و نقل باشد ، باید به استاندارد BS 5489-8 مراجعه شود.
مهار کردن روشنایی اضافی در محدوده عمومی هر پارکینگ به دلایل صرفه جویی در مصرف انرژی و جلوگیری از آلودگی نوری بسیار مهم است. برای جلوگیری از جرم، فضا باید کاملا روشن باشد و فراهم کردن چنین فضایی با استفاده از رنگهای تزئینی بر روی تمام سطوح در قسمت نما می تواند محقق شود. استفاده از لامپ های رنگی با نور گرم تر و چراغ های روکار سقفی، ممکن است سقف را تاریک جلوه دهد. برای بازتاب نور بر روی سقف ، باید به سطوح کف تا حد امکان نور داده شود و تمامی نقاط تاریک باید از بین بروند. توجه کنید که عوامل بازتاب در دیوارها و سقفها نباید از 0.5 باشد.
جدول1- نمایانگر CRI چند نوع لامپ
جدول زیر یک مرجع و راهنمای اصلی برای کمک به خوانندگانی است که با خصوصیات منبع نور ناآشنا هستند و می توانند با برخی مزایا و معایب لامپ ها آشنا شوند.
جدول2- نمایانگر خصوصیات لامپ های مختلف
میزان روشنایی در پارکینگ های محصور شده به اندازه نسبت یکنواختی روشنایی اهمیتی ندارد. یکنواختی خوب شرایط تماشای آسان را ایجاد می کند و به کل فضا، روشنایی بسیار بالاتری می بخشد. برای رسیدن به یکنواختی خوب ، باید به فاصله لامپها و عوامل بازتاب توجه کرد. میزان روشنایی و یکنواختی های نشان داده شده در جدول زیر، بیانگر شرایط ایده آل روشنایی است که باید در تمام ساعات استفاده حفظ شود. اگر دستیابی به این یکنواختی ها به دلیل وجود عواملی مانند ستون ها امکان پذیر نباشد ، برای جبران این افت، می بایست میانگین روشنایی افزایش یابد.توجه داشته باشید که کمترین یکنواختی قابل قبول 0.4 است.
جدول3-میزان لوکس موردنیاز برای نواحی مختلف پارکینگ
چراغ های روشنایی نصب شده باید به طور واضح مسیر گردش صحیح را در امتداد و بین هر سطح روشن کند. چراغها باید در تقاطع مسیر قرار گیرند تا این مناطق به سطحی بالاتر از میانگین روشنایی کل منطقه روشن شوند. طراحی ، جهت یابی و محل قرارگیری چراغ های روشنایی در خط دید راننده باید به گونه ای تنظیم شود که از حداقل تابش نور استفاده شود. نورپردازی پله ها باید به گونه ای باشد که تضاد کافی بین آج ها و پله ها وجود داشته باشد.
علاوه بر موارد ذکرشده، در هنگام روشنایی پارکینگ بایستی توجه داشته باشیم که در کنار روشنایی افقی، می‌بایست روشنایی عمودی را نیز حتما لحاظ کنیم. منظور از روشنایی افقی، همان روشنایی عمومی است که هدف آن دیده شدن اشیاء و روشن کردن فضاست. روشنایی عمودی وظیفه پر کردن سایه‌های ایجاد شده را دارد و موجب می‌شود جزییاتی مثل شماره پلاک‌ها و چهره افراد قابل تشخیص باشند.
همچنین استفاده از سیستم برق رسانی و روشنایی اضطراری برای تامین روشنایی پارکینگ در زمان‌های بروز حوادث و قطعی برق لازم است. علائم راهنما و هشدار دهنده‌ها باید در معرض دید باشند و ترجیحا در ساخت‌شان از چراغ‌های چشمک زن رنگی که راحتی تشخیص آن‌ها را بالاتر ببرد نیز استفاده شده باشد.
فضای پارکینگ‌ها به دلیل عبور و مرور خودروها و ماهیت بسته بودن پارکینگ‌ها دارای ذرات معلق زیادی است، لذا توصیه می‌شود برای نورپردازی و روشنایی پارکینگ حتما از چراغ‌هایی استفاده کنید که حداقل استاندارد IP65 را داشته باشند تا در برابر نفوذ گرد و غبار مقاوم باشند.
درجه IP یا (Ingress Protection) به معنی حفاظت در برابر ذرات زیر (آب و گرد و غبار) می باشد. آی پی ، دو رقم دارد که هرکدام بیانگر ویژگی فنی متفاوتی هستند. درجه IP در حقیقت یک استاندارد بین المللی برای بیان ضد آب بودن است و بیانگر میزان مقاومت اجسام در برابر نفوذ آب و گرد و غبار است. اولین رقم از درجه IP ، بیانگر میزان نفوذ اجسام و ( ذرات ریز جامد ) به داخل دستگاه می باشد. عدد ۶، بالاترین درجه ی حفاظت دربرابر ذرات جامد است. رقم دوم بیانگر میزان نفوذ آب به داخل دستگاه است. عدد ۸ بالاترین درجه ی حفاظتی در برابر آب می باشد.
جداول 4 و 5- IP چراغ ها
از آنجایی که پارکینگ های مسقف، نور طبیعی ندارند و کسالت بار هستند افراد تمایل دارند زودتر از آنجا خارج شوند،پس باید تلاش کرد با برجسته کردن عناصر دکوراتیو، جنبش و پویایی به محیط بخشید تا فضایی لذت بخش و متفاوت برای افراد پدید آید.
تصویر1- نمایی از پارکینگ با چراغ های خطی
در صورت وجود سقف کاذب میتوانید به زیبایی نور مخفی ها را در آن ایجاد کنید.از دیگر گزینه های جذاب برای پارکینگ می توان به سقف های ورتکس و آسمان مجازی اشاره کرد.
همانطور که قبلا اشاره کردیم، فضای پارکینگ ها، معمولا تاریک است، برای اینکه از حداکثر انعکاس نور استفاده کنیم، رنگ های روشن را در تمام زمینه ها به کارببرید. سقف پارکینگ کوتاه است و استفاده از رنگ روشن، فضا را بزرگ تر، زیبا ومجلل نمایش می دهد.
تصویر 2- نمایی از پارکینگ دارای سقف ورتکس
تصویر 3-نمایی از پارکیگ با چراغ های سقفی توکار و دیوارتا
مراجع:
- Subcommittee on Lighting of Service Stations and Parking Areas of the Store Lighting Committee of the IES. “Recommended Practice of Outdoor Parking Area Lighting,” illuminating Engineering, Vol. LV, No. 5, p. 307, May, 1960.
- Rest Areas Subcommittee of the Roadway Lighting Committee of the IES. “Lighting Roadway Safety Rest Areas,” Journal of the Illuminating Engineering Society, Vol. 4, No. 1, p. 75, October 1974.
- lESNA Lighting Handbook, Eighth Edition. New York: Illuminating Engineering Society of North America, 1993.
- Subcommittee on Off-Roadway Facilities of the IES Roadway Lighting Committee. Lighting for Parking Facilities, RP-20-84, New York: Illuminating Engineering Society of North America, 1984.
- Recommended Practices Subcommittee of the IES Aviation Lighting Committee. /ES Recommended Practice for Airport Road Automobile Parking Area Lighting, RP-17-87, New York: Illuminating Engineering Society of North America, 1987.
کارشناس تحقیق و توسعه: پرستو هراتی
